Het nieuwe slot van Puccini’s ‘Turandot’ is een kat in de zak

De Chinese prinses is niet van ijs, ze smelt aan het eind ook niet tijdens een verzengend liefdesduet, omdat ze gewoonweg niet bestaat. Althans niet in het hoofd van regisseur Barrie Kosky, die van De Nationale Opera (DNO) een nieuwe enscenering van Puccini’s onvoltooide opera Turandot (1924) mocht maken. Vrijdag was de langverwachte en door DNO nogal opgeklopte première. Tamara Wilson was als Turandot de hele avond daadwerkelijk onzichtbaar. We konden haar alleen horen – wat een stem! – vanuit de nok boven de orkestbak.

Een verzinsel van de verbeelding

Kosky’s op zich interessante idee dat Turandot slechts een verzinsel van de verbeelding is, leverde een extreem vreemde avond op. Zo vreemd dat een deel van het premièrepubliek zijn ongenoegen luid en duidelijk liet merken tijdens het slotapplaus. Maar dat kwam misschien ook vanwege het feit dat het door DNO beloofde nieuwe slot aan de onaffe opera helemaal niet kwam. Sterker nog: het nieuwe slot was in feite stokoud.

In de originele opzet van Puccini moest de ijzige Turandot aan het slot euforisch ontdooien voor de liefde van prins Calaf. Maar omdat de bloeddorstige ijsprinses in deze regie helemaal niet bestaat, kon ze onmogelijk in zo’n laatste scène verschijnen. En dus stopte de muziek, daar waar Puccini stopte – bij de dood van slavin Liù. En dat is precies hetzelfde einde als dat in 1926 toen Toscanini de wereldpremière dirigeerde in de Scala van Milaan.

Oké, oké, nieuw aan dat slot waren de geprevelde woorden uit de luidsprekers, die ook al aan het begin van elke akte te horen waren. Woorden die kwamen uit de korte scène van de Geesten van de Doden: ‘Als je haar oproept, verschijnt ze’. Perfect in het concept passend, maar de avond ging met dat gefluister zonder muziek wel uit als een nachtkaars. En de grote confrontatie in de raadselscène was bij lijfelijke ontstentenis van Turandot werkelijk de allersaaiste sinds mensenheugenis. Loze plaatjes die de makke van Kosky’s concept duidelijk maakten.

IJzingwekkende schreeuw

Maar daar waar Turandot niet aanwezig hoefde te zijn, was deze enscenering, die begon met een ijzingwekkende schreeuw, verre van saai. Eerder een enorme stomp in de maag, scenisch en muzikaal. In het duistere spiegeldecor ontstonden fantastische beelden, zoals die met de ter dood veroordeelde Perzische prins. De hoofdrol was voor het ongelofelijk acterende en zingende Koor van De Nationale Opera, voorbereid door Edward Ananian-Cooper. Als een bloeddorstige meute bewoog het dreigend, stampend en schreeuwend over de bühne. Er moet minutieus gerepeteerd zijn, want alles liep perfect synchroon met de bak. Daar stak dirigent Lorenzo Viotti soms even een duimpje op naar de koorleden.

Viotti en het Nederlands Philharmonisch Orkest lichtten de moderniteit van de partituur groots uit, af en toe in opvallend langzame tempi en in fluisterende pianissimi. De scène met de opkomst van de maan was een meesterlijk hoogtepunt. En steeds als de drie keizerlijke ministers aan het woord waren, kreeg de enscenering muzikaal en theatraal een enorme oppepper. Heel goed gezongen.

Potsierlijke zelfmoord

Kristina Mkhitaryan zong Liù met stralende overgave. Jammer dat haar zelfmoord zo potsierlijk geregisseerd was. Liang Li was een mooie Timur en Najmiddin Mavlyanov overtuigde zeer als Calaf. Het toneel zag er tijdens zijn beroemde Nessun dorma-aria fantastisch uit. Maar de solisten gingen uiteindelijk allemaal op in de grote koormeute. Behalve Turandot dan. Die was er niet. Hulde aan Wilson. Niet alleen voor haar geweldige vocale invulling van de rol, maar vooral omdat ze toegestemd had om niet op de bühne te verschijnen. Voordeel: Wilson is makkelijk te vervangen als ze gedurende de reeks ziek mocht worden.

Nog elf voorstellingen t/m 30 december. Info: operaballet.nl

Lees ook:

‘Het is zo heerlijk om een keer de bitch te spelen’

Turandot geldt voor veel sopranen als een gevaarlijke no go area. Zo niet voor Tamara Wilson. Die noemt de Puccini-rol een eitje. En ze mag aan de onaffe opera bovendien een spannend nieuw slot breien.